Paragraaf 8 Duurzaamheid

Algemeen

Hoewel een paragraaf duurzaamheid niet verplicht is, kiest het college – vanwege het integrale karakter van deze opgave en het belang dat wij hier aan hechten – er bewust wel voor. Zoals deze paragraaf zal laten zien is duurzaamheid een opgave die vrijwel alle programma’s van deze begroting raakt. In deze paragraaf hebben we de belangrijkste onderdelen op het gebied van duurzaamheid verzameld.

Klimaatvraagstuk vanuit gemeentelijk perspectief
De versterkte uitstoot van broeikasgassen (menselijk handelen) zorgt voor een stijging van de gemiddelde temperatuur op aarde. Dit leidt tot klimaatveranderingen waardoor onze gemeente voorbereid moet zijn op meer en extremere weersomstandigheden. Belangrijk is dat wij bovendien ons steentje bijdragen om – net als bij regionale en nationale initiatieven – de uitstoot van broeikasgassen te verminderen.

We willen de volgende doelen bereiken in de komende jaren:

1. verlagen van het energieverbruik – en daarmee de energielasten – van onze inwoners, ondernemers, verenigingen en maatschappelijke partners;
2. overschakelen van fossiele energiebronnen naar meer duurzame bronnen (waar mogelijk en economisch rendabel);
3. versterking van het bewustzijn bij de inwoners van nut en noodzaak om duurzamer te leven;
4. vergroten van circulariteit binnen de lokale samenleving.

Zowel op mondiaal, landelijk, regionaal als op lokaal niveau is er steeds meer de urgentie om duurzaam handelen in onze samenleving te verankeren. Duurzaamheid en klimaatverandering is namelijk niet alleen een milieuvraagstuk met projecten, zoals aardgasvrij wonen, grootschalige opwek en klimaatadaptatie. Ook op sociaal gebied ontstaan problemen door de klimaatverandering, zoals energiearmoede. Op gezondheidsgebied nemen we maatregelen bij extreme hitte door het opstellen van lokale hitteplannen. Maar verduurzamen biedt ook kansen voor een gezonde leefomgeving en een gezonde leefstijl, denk aan meer biodiversiteit, gezonde biologische teelt van groenten, hergebruik van spullen, minder vlees eten, meer bewegen door op de fiets naar het werk te gaan of het vergroenen van versteende wijken. Een gezonde leefstijl en een gezonde leefomgeving zijn allebei belangrijk. Bij een integrale aanpak kunnen we efficiënter samenwerken, eerder onze doelen bereiken.

In Neder-Betuwe en de regio Rivierenland zijn al verschillende visie- en beleidsstukken rondom duurzaamheid vastgesteld. De komende jaren zetten wij in op een versnelde realisatie van onze doelen. Daarom heeft het college in augustus 2022 het programmaplan duurzaamheid vastgesteld waarin de samenhang van onze doelen en de wijze waarop daar sturing aan wordt gegeven is opgenomen. Vanuit 5 deelopgaven wordt het programma vormgegeven, namelijk:

1. Duurzame en gezonde leefstijl
2. Nieuwe energievormen
3. Toekomstbestendige leefomgeving
4. Circulaire samenleving
5. Bedrijfsvoering

Duurzaamheid raakt vrijwel alle programma’s van deze begroting.

Programma 1 Bestuur en dienstverlening
De klimaat- en duurzaamheidsopgave vraagt een andere manier van werken en denken. Intern, maar ook extern. Via de communicatieaanpak SAMENDETOEKOMST.NL worden alle informatiestromen samengebracht en is dit de plek waaronder alle communicatie uitingen hun plek vinden.
Wij werken hierbij veel samen in de regio Rivierenland. Niet alleen omdat het moet, maar juist omdat hier kansen liggen voor een efficiënte aanpak. Eerder werkten wij al aan een regionale energiestrategie 1.0. We kijken hoe we dit verder kunnen ontwikkelen naar een volgende stap in de Regionale energiestrategie. Daar waar we schaalvoordeel kunnen behalen werken we regionaal samen. Daarom is het Regionaal Energieloket Rivierenland een belangrijke partner in de uitvoering van het duurzaamheidsbeleid. Ook op het gebied van klimaat werken wij nauw samen met onze regionale partners. in 2025 ligt er een grote focus op netcongestie en regionale maatregelen die nodig zijn om deze problematiek het hoofd te bieden.

Programma 2 Openbare orde en veiligheid
Wij zetten actief in op het voorkomen van vandalisme en daarmee op een lange en duurzame levensduur van onze kapitaalgoederen. Daarmee wordt het gebruik van grondstoffen en materialen teruggedrongen. De vervoersmiddelen voor de BOA’s zijn elektrisch en daarmee reduceren we onze CO ₂ uitstoot.

Programma 3 Fysieke leefomgeving
De focus binnen dit programma ligt op

• De warmtetransitie en de uitvoering van de lokale adaptatiestrategie. Daarmee zetten we de stappen om de CO ₂ uitstoot terug te brengen door energiebesparing en fossiele brandstoffen te vervangen voor hernieuwbare energie. Daarnaast gaan we inwoners en ondernemers helpen om gefaseerd van het gasnet los te komen. Voor de beschikbaar gestelde rijksmiddelen voeren we een pakket aan energiebesparende maatregelen uit via EnergieVitaal. Wij geven daarin zelf het goede voorbeeld. We zijn bezig met het uitvoeren van het plan om ons vastgoed versneld te verduurzamen.
• Circulariteit is een steeds groter vraagstuk binnen de opgave duurzaamheid. Het huidige zwerfafvalprogramma zetten wij ook in 2025 voort. De focus ligt op het beter scheiden van afval en het hergebruiken van grondstoffen en producten. Ook gaan wij door met de inzameling van incontinentiemateriaal. Het inzamelen van oud papier door verenigingen wordt afgebouwd. Wij zijn met hen in gesprek over andere (financiële) arrangementen, zoals bijvoorbeeld de inzet van vrijwilligers als duurzaamheidsambassadeur.
• Wij geven uitvoering aan een aantal grote duurzaamheidsregelingen, zoals het Nationaal Isolatie Programma en onze eigen stimuleringsregeling voor het verduurzamen van koopwoningen (precariogelden). Met Thius maken we concrete afspraken voor het verduurzamen van huurwoningen. Ook voeren wij in 2025 een pilot uit in de Oranjewijk in Dodewaard voor het verduurzamen van een wij met gespikkeld bezit (huur/koop).
• Ook zetten wij een volgende stap in onze transitievisie warmte. Wij stellen een energievisie en een programma Warmte & Energie op.

Programma 4 Economie

• We streven naar economische groei door te werken aan een goed ondernemersklimaat, goede ondernemersdienstverlening en een goede kwaliteit van onze werklocaties. Ondernemers ondersteunen wij bij het verduurzamen van hun bedrijfsmodel. We maken ze wegwijs in de regelingen die er voor hen zijn. Veel ondernemers zijn hier al mee bezig en goede voorbeelden lichten wij uit. Daarnaast nemen wij de lokale ondernemers mee in onze ambitie om meer duurzaam in te kopen. Hiermee wordt het een gezamenlijk groeiproces en behouden wij de mogelijkheden om lokaal te blijven inkopen. Via DOE kunnen ondernemers maatwerkadvies krijgen voor hun onderneming.
• Wij geven uitvoering aan het landschapsontwikkelplan. Hierrmee zetten wij in op het vergroten van biodiversiteit. Wij verkennen de mogelijkheden om combinaties te maken tussen biodiversiteit, klimaatadaptatie en de vraag naar water van o.a. onze laanboomsector. Ook zetten wij in 2025 verder in op het vergroenen van het openbaar gebied en particuliere terreinen. Naast een prettige leefomgeving helpt dit ook bij het voorkomen van hittestress.

Programma 5 Wmo, jeugdzorg en Participatiewet

• In 2025 geven we uitvoering aan EnergieVitaal. Via dit programma ondersteunen we inwoners met energie armoede met het nemen van energiebesparende maatregelen. Dit zijn middelgrote tot grote maatregelen, zoals vervanging van oud witgoed en het isoleren van o.a. zolderdaken.  
• Naast het dempen van de oplopende energielasten zetten wij ons in 2025 ook in voor een concreet pakket aan energiebesparende maatregelen. Dit pakket is gericht op structurele oplossingen. Via de communicatiecampagne samendetoekomst.nl geven we concrete handvatten (ook financieringsmogelijkheden) aan inwoners en ondernemers voor duurzame en gezonde keuzes. Voor inwoners met energiearmoede staat er een ontzorgingstraject klaar met subsidie die kan oplopen tot € 5.500,- per huishouden.

Programma 6 Onderwijs, sport en welzijn

• De voorbereidingen voor de uitbreiding van de Pantarijn is in volle gang. Hierbij worden tegelijkertijd duurzaamheids- en gezondheidsmaatregelen genomen door het gebouw bijna energie neutraal te maken (BENG) en te voldoen aan het programma van eisen Frisse scholen. Hiermee wordt gekozen voor een goede verhouding tussen kwaliteit, toekomstbestendigheid én kosten. Bij nieuwe investeringen zijn duurzaam bouwen en een gezond binnenklimaat het uitgangspunt.
• In 2025 geven wij ook verder uitvoering aan Gezond op eigen wijze (voorheen 'Lokaal Akkoord Neder-Betuwe Bloeit!') Wij werken daarbij aan het bevorderen van een duurzame en gezonde leefstijl in een omgeving die hier structureel aandacht voor heeft en gezonde en duurzame keuzes stimuleert.
• Neder-Betuwe heeft een sterke sociale cohesie en een rijk verenigingsleven. Via deze netwerken kunnen doelgroepen via een vertrouwd gezicht gestimuleerd worden voor het nemen van duurzaamheidsmaatregelen. In 2025 staat het team van duurzaamheidsambassadeurs op verschillende locaties in de gemeente.

Reserve duurzaamheid en Rijksmiddelen

In de exploitatie wordt toegewerkt naar een overzichtelijke begroting voor het programma duurzaamheid. Hieraan is een reserve gekoppeld en worden rijksregelingen ingezet. Deze subsidies worden tijdelijk weggezet in de post "derdengelden", omdat ze alleen ingezet kunnen worden voor dit doel. Zie onderstaande tabel voor een overzicht van de verschillende geldstromen.